Circulaire economie in 2050

Nederland Circulair via Gedragsstrategie voor Burgers & CE

Nederland moet veranderen van een wegwerpmaatschappij in een circulaire economie (CE) in 2050. Voor een circulaire economie zijn op grote schaal andere keuzes nodig van overheden, marktpartijen en burgers. In opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat is door Anjo Travaille (Bovenkamers) i.sm. WB de Ruimte een gedragsstrategie opgesteld gericht op gedragsverandering van burgers. Circulair gedrag van burgers gaat over de aanschaf, het gebruik en het afdanken van producten. De Gedragsstrategie burgers en CE is een hulpmiddel voor beslissers en beleidsmakers op het gebied van CE. Het is tevens directe input voor het Nationaal Programma Circulaire Economie 2023-2030.

Van voorlichting en bewustwording naar onbewust kiezen voor CE

De afgelopen jaren is er door overheden vooral ingezet op voorlichting en bewustwording op het gebied van Burgers en CE. Burgers hebben echter weinig aandacht voor circulariteit, duurzaamheid en klimaat en burgers kiezen weinig bewust als het gaat om deze thema’s. Communicatie over (lange termijn, maatschappelijke) voor- en nadelen is daarom niet effectief. De opgestelde Gedragsstrategie stuurt juist op onbewuste keuzes en slimme gedragsbeïnvloeding van burgers.

De Gedragsstrategie Burgers en CE ziet er als volgt uit:

  1. Iedereen doet mee: inzet op vele producten en gewenste gedragingen;
  2. De fysieke, sociale en economische omgeving wordt zo ingericht dat het gewenste gedrag zo makkelijk, logisch en eerlijk mogelijk is.
  3. Per doelgroep worden aanvullende maatregelen genomen gebaseerd op specifieke motieven en weerstanden.
  4. Als het gewenste gedrag is uitgevoerd dan wordt de duurzame identiteit van de doelgroep versterkt zodat het gewenste gedrag ook bij andere situaties leidt tot duurzame keuzes.
  5. Jaarlijks wordt het CE gedrag van burgers gemeten en wordt de gedragsstrategie waar nodig aangescherpt.

Kleding als voorbeeld

Er zijn in de gedragsstrategie voor verschillende producten vanuit de gedragsstrategie specifieke aanpakken afgeleid, onder meer op het gebied van kleding. Circa 5% van de totale klimaatimpact van burgers in Nederland komt voort uit het gebruiken van kleding. Burgers worden continu verleid tot nieuwe kledingaankopen. Het dragen van veel verschillende kleding hangt samen met imago en identiteit. Het simpelweg stimuleren om minder kleding te kopen is daarom niet effectief.

Het kopen van nieuwe kleding kan het beste worden verminderd door het grootschalig stimuleren van het (ver)kopen en ruilen van tweedehands kleding. Tweedehands kleding moet meer mainstream worden, bijvoorbeeld door retailers van nieuwe kleding ook te stimuleren tweedehands kleding aan te bieden en door verkoop van online tweedehands kleding makkelijker te maken. Door reparatie van kleding goedkoper te maken en op meer plekken aan te bieden, wordt het aantrekkelijker en zullen mogelijk meer mensen het overwegen. Circulaire ambachtscentra kunnen hierin een rol spelen. Het inleveren van afgedankte kleding bij inzamelpunten kan worden versterkt door het makkelijker te maken door huis aan huis inzameling, meer inzamelcontainers, inzamelgelegenheid bij kleding en schoenenzaken, statiegeld kan goed werken. Ondersteunende interventies die hergebruik en minder kleding kopen makkelijker en logischer maken: een verbod op continue sale; fiscale voordelen op reparatie en op tweedehands kleding; garantie op textielproducten, een verbod op verbranding van textiel, true pricing en verplichte retourkosten om overmatig bestellen en retourneren te verminderen. Een bewustwordingscampagne mbt CE over het kopen van tweedehands kleding is waarschijnlijk niet effectief. We kunnen beter inzetten op een campagne gericht op de drijfveren van de doelgroep, zijnde hip, uniek, makkelijk en fris. Idealiter wordt hier een challenge aan toegevoegd om het gewenste gedrag uit te lokken, zodat er positieve ervaringen worden gecreëerd die weerstanden wegnemen.

Steeds meer gedragskennis bij beleidsmakers

De Gedragsstrategie Burgers en CE is ontwikkeld in samenwerking met mensen van Behavioural Insights Netwerk Nederland (BIN NL), een samenwerkingsverband van gedragsexperts vanuit meerdere ministeries. Door verschillende overheden wordt steeds vaker gedragskennis ingezet voor effectief beleid en communicatie.

Bronvermelding afbeelding dame bij kleren: Kouwe Kleren